Tuhaf lakap ya da isim denince akla birinci gelen topluluk Kızılderililer oluyor. Zira bu topluluk, tahminen de insanlık tarihinin en enteresan ve renkli isim geleneklerinden birine sahip. Bu isimler Ali, John üzere klasik isimlerden çok daha fazlasını söz ediyor.
Kızılderili isimleri, bir toplumun kıymetleri, inançları ve hayat tarzı hakkında da ipuçları veriyor. Bu yüzden Kızılderili kültürünün kıymetli bir modülü olan bu isimler, günümüzde hala Kızılderili topluluklarında yaşatılmaya devam ediyor. Pekala, neden bu türlü değişik isimleri tercih ediyorlar?
Günümüzde insanlara hayatları boyunca taşıyacakları isimleri doğdukları anda veriliyor ve mecburî durumlar dışında kimse ismini değiştirmiyor fakat bu durum Kızılderililerde epeyce enteresan bir hal almış.
Yerli Amerikalılar, ömürleri boyunca 2-3 defa isim değiştirebiliyorlar. Elbette, onlarda da doğduğu anda kişiye bir isim veriliyor. Bu isim; doğduğu yere, ailesinin geleneklerine ve etrafına nazaran seçiliyor.
Ancak insanın elde ettiği başarılara ve hayat tecrübelerine nazaran ergenlikte ve yetişkinlik periyodunda değişebiliyor. Yani bireye verilen bu yeni isimler, kişinin karakteristik özelliklerini, tabiatla olan bağını ve deneyimlerini yansıtıyor.
En kolay tabiriyle söylemek gerekirse, kişi değiştikçe ismi de değişiyor.
Örneğin, doğduğunda “Küçük siyah gözler” ismini alan bir erkek çocuk, avlanma konusunda düzgün yerlere geldiği takdirde, yetişkinlik döneminde “Beyaz Şahin” olarak isimlendirilebiliyor. Ömrünün geri kalanında tecrübeli bir önder olursa, adı “Hakkında Konuştukları Kudretli Şahin” üzere bir şeye dönüşebiliyor.
İnsanlar yalnızca doğumda kendilerine verilen isimle hayatlarını sürdürmüyorlar. İsim değişikliğinin yaşanmasının en büyük sebebi, insanların büyüdükçe amaçlarına ulaşmaları için bir motivasyon kaynağı oluşturulmak istenmesidir.
Kızılderili isimleri; doğa, hayvanlar ve karakteristik özellikler üzere sembolik ögelere dayanarak seçiliyor.
Bu isimler, yalnızca bir kişinin kimliğini belirlemekle kalmıyor, tıpkı vakitte Kızılderili kültürü hakkında da ipuçları veriyor. Kızılderili isimlerinin birden fazla; kartal, boğa yahut geyik üzere hayvanlardan ya da Güneş, Ay ve rüzgar üzere doğal unsurlardan esinlenilerek seçiliyor.
Seçilen her isim, bir sembole sahip ve bireye belirli güçler verdiğine inanılıyor. Örneğin Dans Eden Rüzgâr ismi kulağa beğenilen geliyor lakin Yerli Amerikalılar dans eden rüzgârın kasırgayı temsil ettiğini biliyorlar. Bu isim, değişken ve kızgın bir yapıya sahip bireylere veriliyor.
Bir öbür örneğe bakacak olursak ayı, tıpkı bizdeki Ahmet üzere yaygın bir isimdir. Bir kişi Yaralı Ayı ismini alırsa öteki bireyler, onun acı çektiğini ve özel bir ilgiye gereksinimi olduğunu biliyor. Bir kişi büyük işler başarırsa, kişinin açık görüşlü algısının yanı sıra cennet ve yeryüzü ortasındaki, yani maneviyatla olan özel temasını tanımlamak için “Kartal Göz” üzere yeni bir isim verilebiliyor.
Bir bireye isim verilmesinin birkaç yolu vardır.
Bu yollardan biri, ailenin yahut ismi alacak kişinin, yakınlarından birinden isim vermesini istemesidir. Bir öteki yol ise birinin öteki birine isim armağan etmeyi teklif etmesidir. Her iki durumda da özel bir merasim yapılması gerekiyor.
Tören günlerinde kabile topluluğunun aileleri ve dostları kutsal çemberde toplanır; dua eder ve ismi veren üye, manevî öndere, yardımcılara ve orada bulunan başka bireylere karşı yüksek sesle bir duyuru yapar. Yapılan bu duyuruda ismin ne olduğu ve bireye neden verildiği açıklanır. İsim verilen kişi ve ailesi, merasimi yürüttüğü için manevî başkana, ismi verene ve orada olan herkese ikramlar taktim eder.
Günümüzde bu merasimler hala devam etmektedir. Bireylerin bu çeşit merasimlere katılabilmeleri için pek çok ön şart vardır. Bu ön şartlardan biri, merasimden evvel ismin verilecek kişinin isimle özdeşleşip özdeşleşmediğinden emin olmaktır.
Kızılderili isimlendirme geleneği, bireye daha âlâ olmaya, güzelleşmeye ve gelişmeye çabalaması için ilham verir. Lakin, kişinin rastgele bir yeteneği yoksa ya da rastgele bir isim ona uygun değilse, doğduğu isimle yaşamını sürdüren Kızılderililer de var.
