Ketojenik Diyet (Beslenme) Nedir ve Nasıl Yapılır?
Ketojenik diyete başlamadan önce, son yıllarda bilinen klasik diyet ve beslenme biçimlerinin dışına çıkılmakta ve farklı beslenme biçimleri uzman diyetisyenler ve sağlıklı beslenme uzmanları tarafından keşfedilmektedir. Bununla beraber bazı rahatsızlıkların tedavi sürecinde doktorlar tarafından önerilmekte olan besinlerden oluşan beslenme programlarının da kişilerde kilo kaybına neden olduğu tespit edilmiştir. Sonucunda ise ortaya birçok diyet ve beslenme biçimi çıkmaktadır. Bizlerde makalemizde son dönemlerin popüler diyetleri arasında yer alan ketojenik beslenme ve ketojenik diyetinden bahsediyor olacağız.
Ketojenik Diyeti Nedir?
Daha çok hastanelerde tedavi amaçlı kullanılmakta olan ancak kilo kaybı yaşandığına dair sınırlı bulgular mevcut olan ketojenik diyet, kişilerin gün içinde tüketmiş olduğu besinlerin karbonhidrat miktarını mümkün olduğu kadar minimum seviyeye indirilmesi ile gerçekleşen bir beslenme biçimidir.
Asıl amaç karbonhidrat tüketilmemesidir ancak gün içinde en fazla 15 ila 20 gram karbonhidrat grubunda yer alan herhangi bir besinin tüketilmesi söz konusu olmaktadır.Protein tüketimi ise orta seviyelerdedir. Fazla protein tüketimi söz konusu olmayan ketojenik beslenmede yağ oranı daha yüksek miktardadır. Yani ketojenik beslenme de yüksek miktarda yağ, orta miktarda protein ve düşük miktarda karbonhidrat tüketimi amaçlanmaktadır.
Yağın yüksek miktarda yer aldığı bu beslenmede epilepsi hastalarının ataklarının daha seyrek görülmesi hedeflenmektedir. Ancak son derece sağlıklı olan bu beslenme biçimini uygulamakta olan kişilerin aynı zamanda kilo kaybettiği gözlemlendiğinden popüler diyetler arasındaki yerini almıştır ve kilo vermek isteyen bir çok kişi tarafından benimsenmiştir.
Ketojenik Beslenmenin Faydaları Nelerdir?
Ketojenik beslenme programının %80’lik kısmı yağlardan, %20’lik kısmı ise proteinlerden oluşmaktadır. Ancak bu yüzde seksen yağ oranını elde edebilmek için beslenme listesine tereyağı, krema ve mayonez gibi besinler de ilave edilmektedir.
Bu diyet programında karbonhidrat tüketilmediğinden vücut yağ asitlerini kullanmakta ve ketozise girmektedir. Bu durum yağ yakımını hızlandırmakta ve bunun sonucunda ise kilo kaybı yaşanmaktadır. Bir diğer faydası olarak da kişilerin kan şekerini dengelemektedir.
Şekerli gıdalar, kek, pasta gibi tatlı çeşitleri, pirinç pilavı ve makarna gibi zararlı karbonhidratların tüketilmesi sonucunda kişilerin kan şekeri dengesi bozulmaktadır. Kan şekerinin bozulması sonucunda ise açlık meydana gelmektedir. Ketojenik beslenme programında bu besinlerin tüketilmemesi ile ve protein ağırlıklı beslenilmesi ile tokluk hissi uzun sürmektedir.
Birçok beslenme programında yağ kısıtlanmaktadır. Ancak yağın içerisinde tokluk hissinin uzatılması gibi bir özellik mevcuttur. Eğer tüketilen yemek yağsız ise tokluk hissi kısa sürmekte ancak yağlı ise daha uzun süre tokluk hissinin devam etmesine yardımcı olmaktadır. Yani midenin geç boşalmasını sağlamaktadır. Bu sebeple ketojenik diyetin vücuda böyle bir faydası mevcuttur. Hem kan şekerini dengelemekte hem de tokluk hissinin uzun sürmesini sağlamaktadır. Kullanılması gereken söz konusu yağlar ise zararlı yağlardan değil faydalı yağlardan oluşmaktadır.
Beyin enerji sağlayabilmek için keton cisimlerini kullanmakta ve enerjiyi buradan sağlamaktadır. Bu durum ise epilepsi hastalarında atakları azaltabilmek için kullanılmaktadır.
Ketojenik Diyetin Zararları Var Mıdır?
Bir çok beslenme programında olduğu gibi ketojenik beslenme programında da uygulayan kişilerde kalp rahatsızlığı, kolesterol gibi bazı rahatsızlıklar söz konusu olduğunda vücuda bazı zararları mevcuttur. %80’lik kısmı yağdan oluşan ketojenik beslenme sonucunda vücutta kan yağları artış gösterebilir ve sonucunda kalp ve kolesterol riski ortaya çıkabilir ya da bu rahatsızlıklar mevcut ise değerlerin yükselmesine neden olabilir.
Bir beslenme uzmanı eşliğinde ve kişiye özel bir program hazırlanıyor ise daha sağlıklı sonuçlara ulaşmak mümkün olmaktadır. Ancak bunun aksine kişiler herhangi bir rahatsızlıkları söz konusu olduğunda bu diyeti uyguluyor ise bazı sağlık problemlerinin yaşanması söz konusu olacaktır. Örneğin protein tüketiminin mevcut olması sonucunda fazla miktarda et tüketimi olabilir bu durum kanserojen sonuçlar doğurabilir. Sonuç olarak bu beslenme programı diyetisyen eşliğinde yapılmalıdır.
Ketojenik Beslenmede Uzak Durulması Gereken Besinler Hangileridir?
Ketojenik beslenmenin en sakıncalı besinlerinin başında karbonhidratlar gelmektedir. Ancak elbette sağlıksız karbonhidratların olduğu gibi sağlıklı olanlar da mevcuttur. Gün içerisinde 15 ila 20 gram karbonhidrat tüketilmesine izin veriliyor ise bu meyvelerden oluşabilir.
Tüketimi sakıncalı olan besinler:
- Pirinç, makarna ve bulgur gibi besinler
- Dondurma
- Muz
- Kek, tatlı ve pasta gibi içeriğinde şeker bulunan besinler
- Patates
- Bezelye
- Havuç
- Mısır
Bu besinler dışında kalanlar sınırlı olmak koşulu ile tüketilebilmektedir.
Ketojenik Beslenmede Tüketilmesi Serbest Olan Besinler Nelerdir?
- Et, balık, hindi ve tavuk eti
- Elma, kivi, ananas gibi şeker oranı düşük meyveler
- Süt, peynir, cacık, ayran, yoğurt gibi süt ürünleri (peynirde yağlı olanlar tercih edilirse günlük beslenmedeki yağ oranı artırılmış olur)
- Yukarıda belirtmiş olduğumuz sebzelerin dışında kalan sebzeler
Serbest olan besinlerden oluşan bir günlük beslenme programına göre kişilerin beslenmesi sonucunda tokluk süresinin uzun sürdüğü ve yağ yakımının hızlandığı gözlemlenebilir. Ancak uzman bir diyetisyen eşliğinde programın uygulanması tavsiye edilmektedir.
Bir Günlük Örnek Ketojenik Beslenme Programı
Ketojenik beslenmede alınan yağ oranını artırabilmek için kuruyemişler ve yağlı tohumlar tüketilebilmektedir. Bu noktada örneğin tüketilen ceviz ile tüm gün tokluk hissinin uzun sürmesi sağlanabilir ve kolesterolü düşürür.
Öğlen yemeğinde sebze tüketilecekse haşlanmış karnabahar ya da brokoli tercih edilebilir. Ayrıca sos olarak mayonezin beslenmeye ekleniyor olması yağ miktarının artmasını sağlayacaktır. Yoğurt tava yoğurdu ya da kaymaklı yoğurt olabilir.
Karbonhidratlar grubundan olan bakliyatlar mümkün olduğunca az miktarda tüketilmelidir. Sebzeler daha ağırlıklı tercih edilmelidir. Karbonhidrat grubuna dahil edilen çorbalar da yine sınırlı miktarda tüketilmeli ya da hiç tüketilmemelidir.
İsteğe göre akşam öğünü sonrasında bir porsiyon serbest olan besinlerin tüketilmesi vitamin açısından da önem taşımaktadır. Meyvelerden kivi, elma ve çilek gibi şeker oranı daha az olan meyveler tercih edilmelidir. Ancak yine isteğe göre meyve yerine süt ya da yoğurt tüketilebilir.
Ketojenik beslenmede pastırma, salam, hindi füme ve sucuk gibi besinler serbest besinler arasında yer almaktadır. Ancak ödem sorunu olanlar pastırma, sosis ya da salam gibi besinlerden uzak durmalıdır.
Bizlerde sizin için bu bilgiler doğrultusunda örnek bir ketojenik beslenme programı hazırladık. Listemiz üç ara öğün ve üç ana öğün olmak üzere altı öğünden oluşmaktadır.
Örnek Beslenme Listesi
Sabah Uyandığında
- Bir bardak su ve iki adet bütün ceviz
Sabah Kahvaltısı
- Yağda yumurta ( isteğe göre tereyağı ile yağılabilir)
- Beyaz peynir ( isteğe göre kaşar peyniri tercih edilebilir)
- 15 ila 20 adet çiğ fındık ya da çiğ badem
- Altı ila yedi adet zeytin
- Yeşillikler
Ara Öğün
- On adet tuzsuz fıstık ya da 10 ila 12’şer adet badem, fındık ya da ceviz ( tüketilen toplam miktar 30 adeti aşmamalıdır)
Öğlen Yemeği
- Bir porsiyon köfte ya da ızgara et
- Bol miktarda salata
- Bir kase yağlı yoğurt
Ara Öğün
- Kuruyemiş
- Bir bardak yağlı süt
Akşam Yemeği
- Bir porsiyon sebze yemeği
- Bol miktarda salata
- Bir kase kaymaklı yoğurt ya da tava yoğurdu