Bir iddia uğruna olduğu var sayılsa da dünyayı sadece yanına aldığı bisikletle dolaşan Annie Londonderry, arkasında tarih boyunca anılan harika bir anı bıraktı. Üç çocuğuna karşın dünya cinsini gerçekleştirmesi, bize bunu ne kadar içten istediğini göstermeye yetiyor.
Bir sabah Boston Hükümet Binası’nın önündeki kalabalığın alkış sesini bisikletiyle yaran, üzerinde devrini yansıtan uzun ve ağır bir etek bulunan bir bayan göründü. Adı Annie Londonderry lakin halk onu “uçurtma üzere süzülen kadın” olarak tanıyor.
Annie’nin soyadı aslında Kopchovsky’di.
Takvim yaprağı 25 Haziran 1894’ü gösterdiğinde, şimdi 24 yaşında olan Annie, dünyayı dolaşacağını duyurduktan sonra Kopchovsky olan soyadını Londonderry olarak tanıtıyor. Fakir bir Yahudi aileden gelen Annie’nin üzerinde, bayanların gerçekleştiremeyecekleri birçok şeyin var olduğu fikrine sahip eril bir tahakküm vardı. Hele bir de o bayanın Annie üzere 3 çocuğu varsa vay haline!
Bekar ve çocuksuz Annie Londonderry, kendisinin yarattığı bir kurgusal karakterdi.
Kadınların da tıpkı erkekler üzere amaçları olduğunu günümüzde bile topluma kabul ettirmek zorken; bir de bunu toplumların yeni oluşum gösterdiği 1800’lerde yaşandığını hayal edin. İşte tam bu yüzden, aslında evli ve çocuklu olan Annie, kendisine bekar ve çocuksuz bir karakter kurguladı.
Kadınlar, toplumda artık ön plana çıkmaya başlıyor.
Bu devirlerde, bayanların göz önünde olmasına imkan yokken 1800’ler sonunda bu algı biraz da olsa kırılmaya başlıyor. Tek başına seyahat edebilen eğitimli ve varlıklı bayanlar var olmaya başlıyor. Ancak Annie’de bu özelliklerden hiçbiri yoktu. Eşi Max işportacı, kendisi ise hiç eğitim görmemişti.
1870’de Letonya’da doğduktan sonra ailesiyle şimdi küçük yaşta Boston’a göç ettiler. 1887’de ebeveynleri vefat edince kardeşleriyle bir başına kaldılar. 18 yaşında ise eşi Max ile evlenerek birinci çocuğunu doğurdu. Seyahatiyle ilgili soru yöneltildiğinde ise “hayatımın geri kalan yıllarını kucağımda bir bebek ve üstümde bir önlükle geçirmek istemedim” diyecekti. Hayattan çok daha fazlasını istiyordu.
Bisiklet, özgürlüğün bir simgesi haline geldi.
Kadınların seçme ve seçilme hakkı, yüksek eğitim ve evlilikte eşit haklar bayanlar tarafından talep edilmeye başlanan bu devirde, bisiklet de özgürlük simgesi olarak öne çıkmaya başlamıştı. Annie, bisikleti özgürlüğünü, ününü ve parasını kazanmak için bir yol olarak gördü. Seyahate başlama fikri ise biraz şaibeli.
Bir bahis üzerine seyahate çıktığı söylenen Annie’nin bu durumu aslında bir fırsat olarak değerlendirdiği söyleniyor. Yeniden de bu bahis problemini kısaca aktaralım: Söylenene nazaran 1894’te Boston’lı iki güçlü erkek hiçbir bayanın bisikletle dünyayı dolaşamayacağına dair $10.000‘a karşı $20.000 bahse giriyor. Annie de bu bahsi duyuyor ve kendisinin bunu yapabileceğini tez ediyor. Bahsi kazanması için 15 ay içinde dünyayı dolaşması ve seyahat sırasında en az $5.000 kazanması gerekiyordu. Birkaç hafta içinde de 42 kiloluk bisikleti ile dünya tipine çıkmaya hazırlandı.
1800’ler bisiklet için şahane bir periyottu.
Bisikletler daha inançlı bir hal alarak ABD’de yaygınlaşınca o devirde fevkalade bir bisiklet furyası oluştu. Bu esnada bu küçük icat, bayanlara da mahallelerin ötesine çıkabilme gücü verirken yavaş yavaş bağımsızlıklarını elde etmelerine bir nevi aracı oluyordu. Periyodunda bayanların adeta idolü haline gelen Annie, bayanların da sembolü haline gelmişti.
27 Haziran’da dünya tipi için yola çıktı.
Annie, fotoğraflar için iki gün süren heyecanlı bekleyişin akabinde 27 Haziran günü yola koyuldu. Başlangıç olarak rotasını batıya çevirdi, bisikletle alakalı birkaç ders almaya karar verdi. Kullandığı 42 kiloluk bisiklet, bir bayanın seyahat yapması için uygun görünmüyordu.
Bu sırada Chicago’ya gelerek tam 1500 km’den fazla yol katetmişti. Chicago Sterling Bisikletleri, ona 26 kiloluk bir bisiklet ayarlamayı ve bunun karşılığında bir reklam mukavelesi teklif etti. Bu firma için teker üreten firma da öbür bir kontrat ile Annie’nin karşısına geçti. Bisikletinde şimdiden iki reklam afişi dalgalanmaya başlamıştı.
Uzun etekten, kısa pantolona süratli bir geçiş.
Moda konusuna da taraf verdiğini söylediğimiz Annie, başlangıçta kendisine sürüşe uygun bir hafif bir elbise diktirdi. Bu sayede eteği belinde tuttururken rahatça bisikletini kullanabiliyordu. Devrin bayan modasına taraf veren korse hareketlerini kısıtladığı için ondan da kurtuldu. Artık daha özgür ve rahattı.
14 Ekim’de Chicago’dan yola çıktığında ise daha rahat bol bölümlü, şalvar gibisi bilekte dar manşeti olan bir pantolon giymişti. Bu kıyafet bisiklet süren bir bayana nazaran epey konforlu bir seçenekti. Lakin bir gazetecinin yönelttiği soru karşısında Annie şöyle yanıt verdi: “dünyanın etrafını dolaşmaya girişecek kadar cüretkâr olmama karşın, pantolon giymeye yetecek cüretim yok.”
Annie’nin kıyafetlerini görenler onun bayan mı, yoksa erkek mi olduğunu ayırt edemiyordu.
Annie küçük kasabalarda kıyafetine ve bisikletine dik dik bakan bireylere sıkça rastlıyordu. New York Buffalo’ya ulaştıktan sonra, daha da ileri giderek günümüzdeki kapri modele benzeri bir çocuk pantolonu giymeye başladı. Siyah çorap, tozluk, tüvit yelek, ceket ile mavi bir gemici şapkası da takıyordu. Onu görenler yaklaşmakta olanın bir bayan mı, erkek mi olduğunu anlamakta zahmet çekiyordu.
New York’tan bindiği gemide büyük bir ilgi topladı. Maceralarını tıpkı bir masal üzere anlatıyor, güvertede bisikletle tıp atıyor ve para topluyordu. Paris’e gittiğinde Sterling bisiklet acentası tarafından konuk edildi. Bisiklet, Fransa’da o periyot epey popülerdi; bu yüzden Fransız basınında büyük ilgi gördü.
Mısır’dan Sidney’e, Sri-Lanka’dan Singapur’a…
Mart 1895’te San Francisco’ya ulaşmasından çabucak sonra, seyahatinin final ayağına başladı. Sonlara yaklaşırken bisikletinin ve giysilerinin ardında dalgalanan 50’ye yakın bayrak vardı. Kentten kente geçerken, kasasına ikramlık eşyalar ve mahallî tüccarların promosyonlarını da ekliyordu. Annie, Omaha World Herald gazetesine verdiği söyleşide “İnanıyorum ki, yakın gelecekte her sınıftan bayan, uzun etekli ve dar görüşlü olanlar dışında, bir bisiklete bacaklarını açarak oturacak” diyordu.
Tam olarak 15 ay sonra, uzun seyahatine başladığı yere, Boston’a dönebildi. Beklendiği kadar pedal çevirememiş olsa da seyahati bir bayan olarak büyük bir başarıydı. Gezdiği yerlerde insanlara hazırladığı sunumları sırasında dramlar ve ayrıntılarla dolu bir öykü dokudu, izleyiciler bunu can kulağıyla dinlediler.
Annie ve seyahati uzun müddet gündemde kaldı; zeki ve maharetli bir teşebbüsçü, eğlenceli bir konuşmacı olarak insanların da takdirini almıştı, bilhassa bayanlara ise büyük ilham kaynağı oldu.
