1866 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun başşehri İstanbul’da dünyaya gelen Halit Ziya Uşaklıgil, edebi kimliğinin yanı sıra sarayda baş mabeyinci olarak vazife yapmış ve Meclis-i Ayan üyesi olmuştur. Birkaç Fransızca çeviri denemesinden sonra kendi yapıtlarını vermeye başlayan Halit Ziya Uşaklıgil, devrin pek çok kıymetli mecmuasında farklı takma isimlerle eserler vermiştir.
27 Mart 1945’de hayatını kaybeden Halit Ziya Uşaklıgil, bir geçiş devri edebiyatçısı olmamış aksine her iki devri de başarılı bir biçimde romanlarında aktarmayı başarmıştır. Fransız realistlerine özenerek yazdığı yapıtlarında vakit içerisinde kendine has eşsiz üslup yakalamıştır. O denli ki öykü cinsinin Türk edebiyatındaki birinci gerçek örneklerini de tekrar kendisi vermiştir. Halit Ziya Uşaklıgil yapıtlarını daha okumadıysanız çok şey kaybettiniz demektir.
Türk edebiyatı tutkunlarının kesinlikle okuması gereken Halit Ziya Uşaklıgil yapıtlarından kimileri:
- Sefile
- Nemide
- Bir Meyyitin Defteri
- Ferdi ve Şürekası
- Maî ve Siyah
- Aşk-ı Memnu
- Mensur Şiirler ve Mezardan Sesler
- Kırık Hayatlar
- Aşka Dair
- Saklanan Düşman: Erkeklere Dair Öyküler
- Kırk Yıl
- Saray ve Ötesi
Bir bayan hikayesi: Sefile
Yazarın 1887 yılında kaleme aldığı birinci roman olan Sefile, okuyucularına bir bayan öyküsü anlatıyor. Mazlume isimli genç kız daha çocuk yaşta kimsesiz kaldığı için önce dilencilik yapmak, daha sonra ise fuhuş yapmak zorunda kalmıştır. İşine düşüğü bu karanlık girdap, sonu gelmeyecek üzere görünen bir cehennem andırmaktadır.
Sefile’yi daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Derinlikli karakterler: Nemide
Halit Ziya Uşaklıgil’in İzmir periyodu romanlarından biri olan Nemide, tıpkı vakitte muharririn kitap formunda yayımlanan birinci romanı olma özelliği taşır. Kitap genç bir adam ile iki genç kız ortasında yaşanan garip bir aşk üçgenini anlatıyor olsa bile karakterlerin oluşturuluş ve anlatılış biçimi bu yapıta derin bir ruhsal alt metin de kazandırıyor.
Nemide’yi daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Bir garip aşk üçgeni: Bir Meyyitin Defteri
Halit Ziya Uşaklıgil’in birinci devir romanlarından bir tanesi olan Bir Meyyitin Defteri, okuyucuya umutsuz bir aşk kıssası anlatıyor. Romanda Vecdi, Hüsam ve Nigar isimli üç karakterimiz ve kocaman bir aşk var. İşte bu üçgende yaşanan aşk öyküsü, daha evvel Türk edebiyatında örneği az görülmüş bir kurgu ile okuyucuya sunuluyor.
Bir Meyyitin Defteri’ni daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Dönemin ticari hayatı: Ferdi ve Şürekası
Halit Ziya Uşaklıgil’in ‘İzmir’de yazılmış büyük romanlarımın sonuncusu.’ dediği Ferdi ve Şürekası, aslında Türk edebiyatında pek de örneğini görmediğimiz bir formda dönemin İstanbul ticaret dünyasını anlatıyor. Uşaklıgil ailesinin ticari hayatından da izler taşıyan roman, aslında sınıfsal bir çatışmanın da en gözle görülür örneklerini okuyucuyla buluşturuyor.
Ferdi ve Şürekası’nı daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Basın dünyasının sırları: Maî ve Siyah
Maî ve Siyah, muharririn ustalık devri yapıtlarından biri olarak bilinir. Yapıttaki ana karakterimiz Ahmet Cemil bir memurdur lakin gönlü yazarlıktadır. İşte bu karakterimiz üzerinden devrin basın dünyasına dalıyoruz ve roman boyunca sırf o dünyanın insanlarının bildiği kimi sırları öğreniyoruz.
Maî ve Siyah’ı daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Aa dizinin kitabı çıkmış: Aşk-ı Memnu
Yalnızca Halit Ziya Uşaklıgil’in değil, Türk edebiyatının da dönüm noktalarından bir tanesi olan Aşk-ı Memnu periyodun İstanbul’unu en çıplak gerçekleriyle anlatıyor. Tabii hepimiz bu yapıtı Türk televizyonlarının en başarılı dizisindeki uyarlama haliyle biliyoruz fakat emin olun, romanda anlatılan öykü çok daha etkileyici.
Aşk-ı Memnu’yu daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Düz yazı şeklinde şiirler: Mensur Şiirler ve Mezardan Sesler
Bir şiir vardır, bir de düz yazı vardır fakat bir de poem en prose olarak bilinen düz yazı usulünde şiir vardır. Serveti-i Fünun periyodunda Türk edebiyatına kazandırılan bu tıbbın de en değerli örneklerini elbette Halit Ziya Uşaklıgil vermiştir. Romanlarının gölgesinde kaldığı için uzun yıllar ismi bile anılmayan bu eserler, Mensur Şiirler ve Mezardan Sesler kitabında derlenmiş.
Mensur Şiirler ve Mezardan Sesler’i daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Sansüre yakalanmış roman: Kırık Hayatlar
Halit Ziya Uşaklıgil’in Servet-i Fünun mecmuasında tefrika etmeye başladığı fakat sansür yüzünden fakat yazılışından yirmi yıl sonra okuyucuyla buluşma fırsatı bulan Kırık Hayatlar, yazarın en gerçekçi yapıtlarından bir tanesi. Toplumun en çıplak haliyle anlatıldığı yapıttaki iki zıt karakter, okuyuculara bir cins Dr. Jekyll ve Mr. Hyde çatışması anlatıyor.
Kırık Hayatlar’ı daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Karamsar iç dünyalar: Aşka Dair
Aşka Dair, tahminen de muharririn en karamsar anlatılarından birine sahip yapıtıdır. Anlatılan karakterlerin her birinin iç dünyasına odaklanan muharrir; aşk, mevt, yalnızlık, yoksulluk, mecnunluk üzere insanlığın olmazsa olmaz gerçeklerinin aslında görmezden gelsek bile hayatımızda ne üzere değişimler yarattığını eşsiz bir lisanla anlatıyor.
Aşka Dair’i daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Saklanan Düşman: Erkeklere Dair Öyküler
Kendisini bir romancı olarak tanıdığımız ve sevdiğimiz Halit Ziya Uşaklıgil, tıpkı vakitte kıssalar de yazmıştır. İşte Saklanan Düşman. Erkeklere Dair Hikayeler yapıtında muharririn ustalıkla kaleme aldığı bu hikayeler derlendi. İsminden da anlaşılacağı üzere bu öykülerdeki ana karakterlerimiz erkekler ama bu erkekler toplumun farklı bölümlerinden oldukları için her bir kıssa, öteki bir dünyanın kapısını aralıyor.
Saklanan Düşman: Erkeklere Dair Öyküler’i daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Bir müellifin, muharrir olarak anıları: Kırk Yıl
Halit Ziya Uşaklıgil’in yaşadığı periyotları öyküler üzerinden değil, şahsen kendi ağzından okuma fırsatı bulduğumuz Kırk Yıl anı cinsinde bir yapıttır. Yazarın şahsen şahit olduğu Abdülhamid periyodunun ve Servet-i Fünun mecmuası etrafında şekillenen kültürel ortamın anlatıldığı bu eser anı tipinde olmasına karşın daha sonra kaynak eser olarak da sık sık kullanılmıştır.
Kırk Yıl’ı daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Sarayın hiç bilmediğimiz tarafları: Saray ve Ötesi
Halit Ziya Uşaklıgil’in sarayda çalıştığını söylemiştik, Saray ve Ötesi işte müellifin o periyodunu anlatıyor. Sultan Beşinci Mehmed, İttihat ve Terakki Fırkası, Meşrutiyet etrafında şekillenmiş olan bu devirde baş mabeyinci olarak vazife yapan müellifimiz, yaşananları kimsenin görmediği açılardan anlatıyor.
Saray ve Ötesi’ni daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Türk edebiyatının en değerli müelliflerinden olan Halit Ziya Uşaklıgil imzalı yapıtlardan kimilerini listeledik. Listemizde okuduğunuz Halit Ziya Uşaklıgil yapıtları varsa niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
