Ancak 20 bine yakın farklı türüyle bu canlıların ömürlerinin bir ya da birkaç gün olduğu, sırf bir kent efsanesinden ibaret. Canlı renkleri ve kusursuz desenleriyle adeta bizleri büyüleyen bir imaja sahip olan bu böcek çeşidi, bilinenin tersine çok farklı özelliklere ve hayat müddetlerine sahip.
Türkiye’de yaklaşık 360 civarında farklı tipinin bulunduğu bu canlılar, epey meşakkatli ve inanılmaz bir hayat döngüsüne sahip. Pekala kelebeklerin ömrü ne kadardır ve bu ömür mühleti hangi faktörlere nazaran şekillenir?
Bir kelebeğin ömrü; cinsine, büyüklüğüne, etrafına ve yetişkinliğe dönüştüğü yılın vaktine bağlı olarak değişiklik gösterir.
Tüm bu farklılıklara karşın bu canlı çeşidinin tamamı için ortak olan bir şey var ki o da yetişkinliğe erişebilmek için geçirdikleri evreler. Kelebeklerin hayatı, bir yumurta olarak başlar ve bir tırtılın yumurtadan çıkması 5 ila 10 gün sürer.
Sonraki 2 ila 4 hafta içinde ise tırtıl büyür ve akabinde pupa halini alır. Bu pupa evresi 10 ila 15 gün devam eder ve devamında yetişkin kelebek ortaya çıkar. Bu döngü, “metamorfoz” olarak isimlendirilir.
Bir kelebeğin uzunluğu ve büyüklüğü, ne kadar müddet hayatta kalacağını belirleyen tek faktör olmasa da bu canlıların ömür müddetinde kıymetli bir role sahip.
Daha büyük kelebek cinsleri, küçük olanlara kıyasla daha uzun yaşar ve dişi kelebeklerin ömrü, erkeklere oranla çok daha uzundur.
Belli bir mühlet aralığında yaşadığı bilinen birtakım cinslerin, hayatta kalabildiği gün sayısı ise farklı etkenlerin rol oynamasıyla nesilden nesile değişebilir ve bu sayı, ortalamanın üzerine çıkabildiği üzere düşme eğilimi de gösterebilir.
Tüm bu etkenlerin yanı sıra iklim, kelebeğin ömür müddetini etkileyen faktörlerin başında gelir.
Soğuk hava ekseriyetle kelebekleri hareketsiz kılar ve düşen bu sıcaklık, onlara hareket etme sinyalleri gönderir. Yetişkin bir kelebek, hava soğumaya başladığı takdirde Güneş ışığı aramak için şayet güneye göç etmezse hava ısınana kadar kış uykusuna yatar.
Bu sayede kelebek, ortalama ömrünün ötesinde çok daha uzun mühlet yaşayabilir. Bu durum büsbütün iklime bağlı olarak değişir.
Özellikle Tavuş kuşu, Küçük Kaplumbağa Kabuğu, Kızıl Amiral, Virgül ve Kükürt isimli bu kelebek tiplerinin, kışı yüklü olarak çeşitli binalarda ya da tünellerdeki soğuk ve nemli deliklerde saklanarak geçirdiği bilinir.
Yaşam evrelerinin her biri farklı vakit aralıklarında meydana gelen bu canlıların ömrü ortalama 3-4 hafta.
Dev Kırlangıç Kuyruğu, Doğu Kaplanı Kırlangıç Kuyruğu, Siyah Damarlı Beyaz, Kızıl Amiral ve Siyah Kırlangıçlar ömür müddeti en kısa olan kelebek çeşitleri olmakla birlikte bu süreç 7 gün ila 25 gün ortasında değişir. Küçük Mavi ve Bakırlar ise 1 hafta ile en kısa ömürlü kelebeklerdir.
Sıra dışı renkleriyle dikkati çeken bu canlıların birtakım çeşitleri aylarca hayatına devam edebilir.
Hükümdar ve Kırlangıçlar’ın hayat mühleti, yaz aylarında ortalama 1 ayı bulabilir ve bu iki çeşit Meksika ya da Kaliforniya kıyılarına göç ettikleri takdirde 6 aya kadar hayatta kalabilir. Aynı formda Uzun Ömürlü Şampiyon isimli tropikal bir kelebek de yetişkinlik evresinde 6 ay kadar yaşayabilir.
Göçmen Olmayan Kuş ortalama 1-2 ay yaşayabilirken Körfez Fritilleri 1-3 ay, Göçmen Hükümdarlar 6-8 ay, Kuzey Amerika Hükümdarları 8 ay, Kırmızı Amiral Kelebekler 10 ay, Tavuş Kuşları ise 11 ay hayatta kalabilir.
Birkaç ayın yanında tam 1 senelik yaşam müddeti bu canlılar için imkansız değil.
İdeal ömür şartları sağlandığı takdirde 12 ay hayatta kalabilen Kral kelebekler, Orta ve Güney Amerika’da yaşar.
Bu cinsin yanı sıra İngiltere’deki en yaygın kelebek cinslerinden olan Boyalı Hanım ve Bağa da 12 ay yaşayabilir. Bu sürece 3 gün yumurta periyodu, 10 gün tırtıl etabı, 7 gün pupa periyodu ve 2 hafta sonra yetişkin etabına geçişi dahildir.
Yas Pelerini, Kaplumbağa Kabukları, Açı kanatları, Mourning Cloak, Anglewings ve Tortoiseshells üzere kimi kelebek cinsleri de 1 yıl hayatta kalabilen kelebek cinsleri ortasındadır.
İçinde bulundukları yırtıcı tabiatta çeşitli kuş, böcek ve başka yırtıcı hayvanlara maruz kalmaları, bu canlıları vefata daha çok yaklaştırır.
Habitat kaybı ve avcı hücumlarının yanında son yıllarda ekinlerde ve tarlalarda pestisit kullanımı da hem kelebeklerin hem de çeşitli böcek ve tarla hayvanlarını daha süratli vefata getiren tehlikelerin başında gelir.
