Ülkemizde yaşanan bu büyük felaket, yapı dayanıklılığının ve güvenliğinin ne kadar kıymetli olduğunu bir kere daha ortaya çıkardı. Zelzele sonrasında, bölgedeki birçok yapıda oluşan hasarlar sadece binaların yıkımına sebep olmadı; aynı vakitte, ayakta kalan yapıların kolonlarının önemli halde hasar almasına da neden oldu.
Bu nedenle, kolon güçlendirme usullerinin kıymeti bir sefer daha ortaya çıktı. Pekala, nedir bu kolon güçlendirme yöntemleri, nasıl yapılır?
Deprem bölgesinde bulunan ülkemizde, yüksek risk taşıyan binaların sıklıkla denetim edilmesi ve çeşitli metotlarla güçlendirilmesi gerekiyor.
Bu formüllerin başında da kolon güçlendirme yolu geliyor. Bu metot, bilhassa eski binaların yahut yapıların daha güçlü hale getirilmesi gerektiğinde kullanılıyor.
Kolonlar, binaların temel yapı taşı oldukları için dikkat edilmesi gereken en değerli kesimlerdir. Uzun yıllar boyunca kullanılan kolonların dayanıklılığı, maruz kaldıkları çevresel etmenler, doğal afetler ve yapısal yanlışlar nedeniyle azalabiliyor.
Bu durumda kolonlarda hasar oluşabiliyor yahut yapısal bütünlüğü tehdit eden deformasyonlar meydana gelebiliyor. Bu yüzden, kolon güçlendirme yalnızca eski binalarda değil inşa edilen ve edilecek olan her binada kullanılması gereken bir yol.
Kolon güçlendirme sürecine uygun formülün seçilmesi için öncelikle yapının ve kolonların durumunun incelenmesi gerekiyor.
İnceleme yapılırken, kolonların boyutları, yük kapasiteleri, çatlak, korozyon ve gibisi hasar durumları göz önünde bulunduruluyor. Yani kolonların boyutları, binanın yaşı ve yapısal özellikleri kolon güçlendirme yollarından birinin seçilmesinde faal rol oynuyor.
Süreç, seçilen güçlendirme prosedürüne, yapılan işin kapsamına ve kolonların durumuna göre değişiklik gösteriyor.
Güçlendirme süreci, genelde kolonların üzerindeki beton ya da öteki materyallerin sökülmesiyle başlıyor.
Ardından uygulanacak olan betonarme güçlendirme, çelik güçlendirme ya da karbon fiber güçlendirme usullerinden birine uygun materyaller seçiliyor. Bu gereçler ortasında karbon fiber destekli polimerler (CFRP), cam elyaf destekli polimerler (GFRP), çelik levhalar yahut tel örgüler üzere şeyler yer alıyor.
Her bir sistem birbirinden farklı tekniklerle yapılıyor. Betonarme güçlendirme yönteminde teknik genel olarak şöyle işliyor; mevcut kolonun külfetli bölgeleri temizleniyor, etrafına demirler örülüyor ve kalıbı çıkarılıp yeni bir kolon inşa ediliyor. Daha kolay bir tabirle anlatacak olursak; bu yolda eski kolonun üstüne, demirlerle güçlendirilmiş yeni bir kolon örülüyor.
Betonarmeye nazaran daha maliyetli olan çelik güçlendirme işlemi, genellikle yük taşıma gücünü güçlendirmek için tercih ediliyor. Bu prosedürde kolonun dört köşesine korniyer ismi verilen, L biçiminde demirler yerleştirilir. Korniyerler ile mevcut kolon ortasında kalan boşluklara reçineler doldurularak kolon ve demirlerin birbirine kaynaşması sağlanıyor.
Kolonların sağlamlaştırılmasında kullanılan bir başka yol ise karbon fiber güçlendirmedir. Bu metot, polimer FRP kumaş ile kolonun etrafı sarılarak gerçekleşiyor. Süratli ve pratik olmasıyla öne çıkan bu prosedür, kolonun dayanıklılığını artıran yüksek tansiyonlu bir takviye sağlıyor.
Ülkemizde yaşanan son zelzele felaketinden sonra, karbon fiber (karbon elyaf) sistemiyle güçlendirilen bir bina ayakta kalırken, yanındaki bina yerle bir olmuştu.
Kolon güçlendirme metodunu daha kolay bir biçimde anlatmak gerekirse, süreç tam olarak şu adımlarla ilerliyor:
- Kolonun yapısı, boyutu, sağlamlık durumu ve ne kadar güçlendirilmesi gerektiği belirlendikten sonra, uygun tekniğe karar verilir ve süreç başlar.
- Kolonun etrafı temizlenir, duruma nazaran problemli kısım kırılır ya da kolonun yüzeyi tam tıraşlanır.
- Seçilen yola göre kolonun etrafına uygun gereçler yerleştirilir ya da yeni bir kolon inşa edilir.
- İşlemler bittikten sonra beton düzgün bir halde yüzeylenir, boyanır ve kurumaya bırakılır.
Ayrıca aşağıdaki yazılarımızda ayrıntılı halde bahsettiğimiz sistem ve teknolojileri inceleyerek bu bahislerde daha şuurlu hale gelebilir ve binanıza en uygun metodu seçebilirsiniz.
