Haberler

Tropik Kuşlar Öbür Kuşlara Kıyasla Neden Daha Renklidir?

Aslında hepimizin merak ettiği bu sorunun bilimsel olarak “adaptasyon” üzere kısa bir yanıtı var. Lakin bu renk çeşitliliğinin bölgeye nazaran değişmesine bakıldığında, başımızda hala soru işaretleri oluyor. Gelin, bunu birlikte çözelim!

Dünyanın neresinde olursak olalım her yerde gördüğümüz bu çeşit çeşit kuşlar, aslında renk ve süslerini adaptasyon dışında, karşı cinsi etkileyip ona kur yapmak için de kullanıyor. Hatta bunu yapan cinsin sanılanın bilakis dişi değil erkek olduğunu söylesek?

Dişiyi etkileme oyununu bir tarafa bırakırsak, etrafta kamufle olmak için de bu özelliklerini kullanıyorlar.

Kuş tiplerine bakılınca erkeklerin dişi kuşlardan daha fazla renk çeşitliliğine sahip olduğunu görüyoruz. Erkek kuşlar, avcı çeşitlerden saklanarak bir nevi kamufle olmak için renk çeşitliliğinden daha fazla istifade ediyorlar. Mesela hepimizin yakından tanıdığı muhabbet kuşları ve papağanlar, tropikal kuş kümesinin en başında yer alıyor. Bu kuşlar, bölgenin adeta bir sembolü haline gelmiştir.

Kuşlar, tropik bölgelere gittikleri vakit “daha renkli” olma tarafında evrimleşiyorlar mı?

“Kuşların sihirleri mi var? Nasıl bu türlü bir şeyi yapabilirler ki!” diye düşünmeden evvel muhtemel karşılıkları tekrar ele alalım. Çünkü son vakitlerde hususla ilgili yapılan araştırmalar, tüylerin evrimine ışık tutuyor. Galapagos’a yaptığı gezisinde Charles Darwin, bu bölgede farklı adalardan alaycıkuş örneği toplayıp, her adada sadece bir alaycıkuş çeşidinin yaşadığını keşfetmişti.

Bulundukları bölgelerin ayrılmalarından sonra bu kuşlar, vakitle renk, davranış ve gaga biçimi bakımından farklı özellikler geliştirmişlerdi. Bu keşif, aklımıza şu soruyu getiriyor: bir tıbbın bulunduğu bölge, o tıbbın evrimini nasıl etkiliyor?

Tropik bölgelerde kuşlar, nitekim de daha renkli olma istikametinde evrim yaşıyorlar mı?

Bu sorunun cevabını bulmamıza Okinawa Bilim ve Teknoloji Enstitüsü Üniversitesinden Dr. Nicholas Friedman yardımcı oluyor. Çekya’daki Palacký Üniversitesinden meslektaşı Vladimír Remeš ile birlikte yürüttüğü araştırma kapsamında Friedman, Avustralya’ya yanlışsız bir seyahate çıktı. Amacı ise bizim de merak ettiğimiz bu sorunun cevabını öğrenmekti.

Avustralya, dünyanın diğer bir yerinde bulunmayan canlı çeşitliliğine mesken sahipliği yapan çok özel bir bölge. Avustralya’nın bu kadar uzun süre dünyanın geri kalanından izole oluşu da evrimle ilgili çalışmalar bakımından eksiksiz bir bölge olmasını sağlıyor. 

Avustralya’da ortaya çıkan kuşlar, burada evrimleşmeye başlamışlar.

Friedman, çalışmalarına Avustralya Ulusal Yabanî Hayat Koleksiyonu’nda, Avustralya’nın farklı bölgelerinden gelen kuş çeşidi örneklerini inceleyerek başladı. İki ana ötücü kuş familyasından gelen toplamda 137 farklı türü inceledi. Araştırmaya nazaran, yaklaşık 30 milyon yıl evvel Avustralya’da ortaya çıkan ötücü kuşlar, dünyanın geri kalanına yayılmadan evvel burada farklılaşmaya başlamışlar.

Friedman’ın incelediği kuş çeşitlerinin familyal bağlantıları, DNA’ya dayalı bir evrim ağacına nazaran karşılaştırıldı. Daha sonra kuşların makul yerlerinde bulunan renklerin ölçümünü yapmak için özel bir alet kullanıldı. Kuşlar, insanlardan daha geniş bir renk yelpazesi görebiliyor, hatta birçoğu bu “görünür” spektruma ek olarak UV (mor ötesi) spektrumdaki renkleri de görebiliyor.

Dolayısıyla renklerdeki bu farklılık, kuşlar için beşerler için olduğundan çok besbelli olabilir. Bunun sonunda, çeşitlerin yaşadıkları coğrafik bölgenin tanımı için uydu datalarını kullandı. Her bölgenin bitki örtüsüne, yağış ve nem ölçüsüne bakıp bu bilgileri de evrimsel münasebetler ve renk ölçümleriyle birleştirdi.

Çalışmanın sonuçları, tropik bölgelerdeki kuşların daha ılıman iklimlerde yaşayan kuzenlerine göre renkli tüyler geliştirmediklerini gösteriyor.

“Tropiklerdeki kuşlara bakıldığında, elbette birçok renkli kuş tipi öne çıkıyor. Fakat bu bölgelerde genel olarak daha fazla tıp bulunuyor; bu da demek oluyor ki aslında bir o kadar da küçük kahverengi kuş da o bölgelerde yaşıyor. Avustralya’nın iç bölgelerinin sert, çorak iklimlerindeki kuşların tüyleri yemyeşil, sulak tropik adalardakilerden çok daha süslüydü”  diye açıklıyor Friedman bu durumu. Çöl kuşları, yağışlı dönemde eşleri kapışmak zorunda olduklarından daha süratli eş çekebilmek için renkler geliştiriyor olabilecekleri de düşünülüyor.

Bu renk çeşitliliğinin tek açıklaması daha düzgün kamufle olmak mı?

Göçmen kuşlar

Göçmen kuşlar daha açık renkliyken daha çok yağış alan tropikal bölgelerdeki kuşlar genelde daha koyu renkli oluyorlar. “Oldukça bariz bir örüntü var” diyor Friedman, raporunda. “Çölde yaşayan kuşların sırtlarında daha çok gri tonları bulunurken ormanda yaşayan kuşlarda bu renk koyu yeşile dönüyor; bizce art fona ahenk sağlamaya çalışıyorlar.” Bu durum daha yeterli kamufle olanın hayatta kalıp genlerini aktarması bakımından doğal seçilime de örnek teşkil ediyor. Friedman açıklıyor, “Yaşam formlarının çeşitliliğinin, canlıların farklı özelliklerle evrimleşmelerinin temelinde de esasen bu yatıyor.” Yani sorunun karşılığı “evet”. Bulundukları bölgeye daha düzgün ahenk sağlamaları, bu renk çeşitliliğinin en büyük desteği gözüküyor.

Göç eden kuşların renkli olmamasının bir başka sebebi de sıcaklıktan korunmaktır.

Yapılan araştırmalar sonucunda daha açık tüy renklerini geliştirmek, göç ederken çok ısınmayı önlemenin muhtemel yollarından biri olarak görülüyor. Ayrıyeten, kuşların göç ettikçe tüy renklerinin daha açık bir hal aldığı da araştırmalar sonucunda bulunmuştur.

Kısaca, bulundukları bölgeye adaptasyon sağlarken tıpkı vakitte bölgenin beslenme kaynağı açısından çeşitliliği de bu renk istikrarında bir faktör olabilir. Yağmur ormanlarında, kalabalığın ortasından sıyrılan renklere sahip olmak, başka tiplerden de kendilerini ayırmanın bir yoludur.

Kaynaklar: Treehugger, ResearchGate, Current Biology
Etiketler
Daha Fazla Göster

İlgili Makaleler

Başa dön tuşu
Kapalı
Kapalı