Bugün şöyle bir etrafımıza baktığımız vakit beşerler olarak kendimizi beslenme piramidinin en üstünde görüyoruz. Elimizde silahlarımızla karadayken bu gerçek ancak bir de okyanusun gizemli sularına dalalım; işte orada karşımıza mavi balinalar çıkar. Mavi balina, dünyada yaşamış en büyük hayvan olarak kabul ettiğimiz bazı dinozorlardan bile daha büyük boyutlara ve daha yüksek tartılara ulaşabilir.
Mavi balinalarla o denli kıyıda çayımızı içerken ya da kıyıdan kıyıdan yüzerken müsabakamız pek mümkün değil ama sıradan bir sualtı belgeselinde bile karşılaşsak dünyadaki yerimizi sorgulamadan edemiyoruz. Zira uzunluğu, karada olsa en üstüne bakmaya çalışırken boynumuzu ağrıtabilecek kadar büyük. Lafı daha fazla uzatmayalım ve gelin mavi balinalar hakkında pek birçoklarını birinci kere duyacağınız sıra dışı bilgilere yakından bakalım.
Mavi balinalar hakkında sıra dışı gerçekler:
- Mavi balinalar büyük, hem de çok büyükler.
- Kocaman bir kalbi var.
- Yavruları çok sempatik lakin kucağa alınacak cinsten değil.
- Mavi balinalar sohbet etmek için hakikat hayvanlar değil.
- Çerezle besleniyorlar desek palavra olmaz.
- Boylarına aldanmayın, çok düzgün yüzerler.
- Bir mavi balina seni beni gömecek kadar uzun yaşayabilir.
- Bir vakitler okyanuslarda yüzbinlerce mavi balina vardı.
- Yakındır ortada mavi balina falan kalmaz.
Mavi balinalar büyük, hem de çok büyükler:
10 katlı bir bina düşünün, onu yan yatırın ve suyun altında yüzer duruma getirin; işte karşınızda bir mavi balina. Mavi balinaların uzunluğu 24 ile 30 metre ortasında değişirken bazıları 33 metreye kadar uzayabilir. Yani uç uca eklenmiş üç büyük otobüs kadardır. Elbette yükü da bu uzunluğuna yakışır halde 100 ile 150 ton ortasında değişir ancak 220 ton yüke kadar da çıkabilir. Yaşayan en büyük kara canlılarından Afrika filinin azamî 6 ton olduğunu düşünürsek bir mavi balinanın yükünü tahayyül etmek bile sıkıntı olacaktır.
Kocaman bir kalbi var:
Tabii bilemeyiz tahminen sahiden sevgi dolu bir hayvandır lakin kocaman kalbi var cümlesi sırf bir tabir değil. Mavi balinanın devasa bedenine kan pompalamakla misyonlu kalbi 450 kilogram yüke kadar çıkabilir. 6500 litrelik kan hacmini pompalayan atardamarlar ortasında ufak tefek bir insan sürünerek de olsa ilerleyebilir. 6 ton tartıya kadar çıkabilen lisanını şöyle bir serelim desek 50 insan rahatça yan yana durabilir. Sayıyı azaltırsak piknik yapmak da mümkün.
Yavruları çok sempatik ancak kucağa alınacak cinsten değil:
Her canlı üzere mavi balinaların da yavruları çok sempatiktir. Sevimli yavrularımız doğdukları vakit yaklaşık 8 metre uzunluğunda ve 4 ton yükünde bebekler olurlar. Yani pek de kucağımıza alıp sevebileceğimiz cinsten değiller. Daha da farklı olan bir mavi balina yavrusu günde ortalama 90 kilogram yük kazanır. 18 ay boyunca emdikten sonra sütten kesildiği vakit dokularındaki büyüme milyarlarca kattır. Bu özelliği onu hayvanlar alemindeki en süratli büyüyen canlı yapar.
Mavi balinalar sohbet etmek için gerçek hayvanlar değil:
Gelişti teknoloji, daldık suya, bulduk bir mavi balina, başladık sohbete. Yok, dayanamazsınız. Zira bir mavi balinanın sesi 188 desibele kadar çıkabilir. Bir jet motorunun ortalama 140 desibel gürültüde çalıştığını düşünürsek bu sese dayanmak imkansızdır. Bireyler ortasındaki irtibatın temeli olan bu sesler yaklaşık 1600 kilometre uzaklıktan bile duyulabilir. Daha da farklı olan ise tüm bu özelliklerine karşın mavi balina dünyanın en yükses sese sahip ikinci hayvanıdır, birincilik 230 desibelle ispermeçet balinasının elinde.
Çerezle besleniyorlar desek palavra olmaz:
Önce siz iri kalmak için neler yiyorsunuz bir onu düşünün, bir de mavi balinaların ne yemesi gerektiğini düşünün. Maalesef niyetleriniz yanlış zira mavi balinalar dişsiz canlılardır ve bu nedenle de kril ismi verilen karides gibisi inanılmaz küçük boyuttaki canlılarla beslenirler. Bir mavi balina tek seferde 1 ton kril yiyebilir. Günde yaklaşık 4 ton kril ile beslenmesi gerekir. 4 ton kril demek, 40 milyon tane kril demektir. Şöyle bir hamsi sürüsüne dalsa her şey düzelecek lakin evrim işte.
Boylarına aldanmayın, çok âlâ yüzerler:
150 tonluk bir canlının nasıl olup da hareket ettiği bile şaşırtan lakin su altı kaidelerini düşündüğümüz vakit bu bir avantaj olabilir. Yaz aylarında kutup bölgelerinde beslenen mavi balinalar kış gelince ekvator bölgesine göç ederler. Ortalama yüzme suratları saatte 20 kilometre, birden fazla vakit için saatte 50 kilometredir. Ancak gerekli olduğu durumlarda suratları saatte tam 300 kilometreye kadar çıkabilir.
Bir mavi balina seni beni gömecek kadar uzun yaşayabilir:
Mavi balinalar dünyada bilinen en uzun yaşayan canlılardan bir adedidir. Mavi balinaların ortalama ömrünün 80 ile 90 yıl ortasında değiştiği düşünülüyor. Bilinen en yaşlı mavi balina ise 100 yaşındaydı. Yahu hangisi ne kadar yaşamış nereden biliyoruz diyorsanız karşılık boyun yüzgeçlerinde. Burada bulunan yüzgeçlerdeki halkalar tıpkı ağaç halkaları üzere bir mavi balinanın yaşını ortalama biçimde öğrenmemizi sağlıyor.
Bir vakitler okyanuslarda yüzbinlerce mavi balina vardı:
İnsanlık milattan evvel 3 binli yıllardan beri balina avcılığı yapıyor. İlkel kurallarda 150 tonluk bir canlıyı avlamak imkansız olduğu için mavi balinalar uzun mühlet avcıların maksadı olmadı. 19. yüzyılda teknolojinin gelişmesi ve daha küçük balinaların sayısının azalması nedeniyle mavi balinalar da av olmaya başladı. World Wildlife Fund tarafından açıklanan sayılara nazaran 1904 ile 1967 yılları ortasında 350 binden fazla mavi balina avlandı. Balina avcılığının altın periyodu olarak bilinen 1931 yılında tek bir av döneminde avlanan mavi balina sayısı 29 bindir. Üstelik bunlar yalnızca kayıtlara geçmiş resmi sayılar, gerisini siz düşünün.
Yakındır ortada mavi balina falan kalmaz:
Zaman içinde balina avcılığının popülaritesi azaldı lakin bu sırada okyanuslardaki gemi trafiği arttı. Geminin çok olması demek, mavi balinanın öbür bireylerde bağlantı kuramaması demektir. Bir de üstüne iklim değişikliği her şeyi alt üst edince olan mavi balinalara oldu. Bugün bilinen yaklaşık 25 bin mavi balina yaşıyor. Kalanlar da bu gidişle artık ne kadar yaşar bilinmez.
Dünyanın yaşayan en büyük göğüslü hayvanı olan mavi balina hakkında pek birçoklarını birinci sefer duyduğunuz sıra dışı bilgilerden bahsettik. Bugün okyanusların sadece yüzde beşlik bir kısmını keşfettiğimizi düşünürsek sanki okyanus tabanlarında bizi daha ne üzere enteresan canlılar bekliyor?
