Birkaç gün evvel İTÜ Maden ve Jeoloji Mühendisliği öğretim vazifelisi Prof. Dr. Cenk Yaltırak, verdiği bir röportajda İstanbul’da 1 yerine 4 riskli fay sınırı olduğunu ve 2026 yılında olması beklenen zelzelenin beklenenden çok daha büyük olabileceğini belirtmişti.
Bu açıklamasının yanında Yaltırak, ülkemizde zelzele riskine karşı bel bağladığımız bilgilerin güvenilir olmadığından da bahsetmişti. Bunlardan en çarpıcı olanı ise, gündemin de tesiriyle 3 zelzele yerine 2 zelzelenin bildirilmiş olmasıydı.
İyi de herkes somut bilgiler ışığında ilerliyorsa nasıl farklı sonuçlar ortaya çıkıyor?
Yaltırak’ın söylediğine nazaran Kahramanmaraş merkezli olan ve 7,7 şiddetinde olduğu belirtilen birinci zelzele, aslında iki sarsıntının birleşiminden oluşuyor. Yani iki fayın tıpkı anda kırılmasıyla bu durum ortaya çıkmış.
Daha sonradan gerçekleşen 7,6 şiddetindeki sarsıntıyla birlikte aslında 3 sarsıntı olduğu gerçeği ortaya çıkıyor. Tıpkı sırada gerçekleşen sarsıntıları fark edebilmek için, Yaltırak’ın dediğine nazaran son derece hassas biçimde yer hareketini ölçen aygıtlara bakmak gerekiyor.
Bunlara ek olarak Kandilli Rasathanesi de Twitter üzerinden yaptığı açıklamada hem 6 Şubat 2023 saat 04:17’de Kahramanmaraş merkezli gerçekleşen 7,7 büyüklüğündeki sarsıntının 3 farklı şok ile meydana geldiğini ve zelzelenin 80 saniyeden uzun sürdüğünü doğruladı. Ayrıyeten yapılan açıklamada “Deprem iki taraflı kırılarak (KD-GB) doğrultulu, güneyde tek bir modülün, KD’ya hakikat ise iki modülün kırılması ile toplamda Mw=7.7’lik bir zelzele ile gücünü boşaltmıştır. Kısaca çoklu kırılma tahlili bilimsel bir söz olup, depremin Mw=7.7 olduğu gerçeğini değiştirmemektedir.” sözlerini kullanan yetkililer, hesaplamalarda bir kusur olmadığını belirtti.
Benzer bir durum 1999 sarsıntısında de görülmüş.
Yani Yaltırak’ın kelamlarına nazaran 1999 yılındaki, şiddeti Kandilli Rasathanesi tarafından 7,4, USGS tarafından 7,6 olarak belirlenen zelzelede, birbirini takip eden yahut iç içe geçmiş 3 deprem kelam konusuydu.
Bunların birincisi 6,9, oburu 7,0, en sonuncusu ise 7,4 büyüklüğünde olmuş; lakin birinci ikisi, 7,4’lük bedelin gölgesinde kalmış. Bu da ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumunun (USGS) neden daha yüksek bir bedel elde ettiğini açıklar nitelikte diyebiliriz.
Peki nasıl oluyor bu durum?
Yaltırak’ın açıklamalarına nazaran 1999 depreminde ortaya çıkan 7,4 şiddeti, iki fayın birebir anda kırılmasıyla meydana gelmiş. Birebir durum Kahramanmaraş’taki birinci sarsıntıda de kelam konusu. Çünkü 7,7 şiddetinde olduğu Kandilli Rasathanesi tarafından duyurulan sarsıntı, temelinde bir değil, iki fayın kırılmasıyla 7,7 şiddetini ortaya çıkarmış.
İyi de bu neden kıymetli?
Bu bilgiye nazaran beklediğimiz zelzeleler -ki şu anda Kahramanmaraş’ın akabinde İstanbul gündemde- beklenen şiddetin çok daha ötesine geçerek daha büyük bir yıkıma sebep olabilir.
Bunun sebebiyse tekrar Yaltırak’ın açıklamalarında yatıyor. Kendisinin yaptığı çalışmalara nazaran ülkece yanlış bir tehlike haritasına bakıyoruz ve kelam konusu haritanın daha dengeli olanına nazaran Marmara sarsıntısı sırasında da birden fazla fay kırılacak.
Bu da hâlihazırda büyük bir yıkımın beklendiği Marmara sarsıntısı sırasında hem daha büyük bir şiddet salınımına sebep olacak hem de tutarsız tehlike haritası yüzünden, inançta olduğu sanılan birçok yapı büyük ziyan görecek.
Kaynak: Prof. Dr. Cenk Yaltırak, Cansu Çamlıbel/T24
Tutarsız sarsıntı haritası ve beraberinde gelen tehlikeleri görmek için alttaki içeriğe bakabilirsiniz.
Diğer gündem içeriklerimiz:
